Τη δυσάρεστη αυτή είδηση μεταφέρει σε...

 συνέντευξη στο  esos ο  Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (ΕΑΕΑ) –Διευθυντής  του ΚΕΔΙΒΙΜ ΕΑΠ  Γιώργος Κουλαουζίδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Μεθοδολογίας της Εκπαίδευσης Ενηλίκων.

« Στόχος της ΕΕ είναι έως το 2030, τουλάχιστον το 60 % όλων των ενηλίκων (ανδρών και γυναικών) να συμμετέχει κάθε χρόνο σε δραστηριότητες εκπαίδευσης ενηλίκων», τονίζει ο Γιώργος Κουλαουζίδης, και σημειώνει: «Θέλει πολύ προσπάθεια για να φτάσουμε αυτό το νούμερο». 

«Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει έλλειψη συγκροτημένης στρατηγικής για την προώθηση της εκπαίδευσης ενηλίκων» υπογραμμίζει ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (ΕΑΕΑ) –Διευθυντής  του ΚΕΔΙΒΙΜ ΕΑΠ, κι επισημαίνει:

  • Οι όποιες μάλιστα πολιτικές έχουν αναπτυχθεί αναπτύσσονται μονομερώς και για ακατανόητους λόγους μόνο στο πεδίο της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης κάτι που όμως όπως φαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία  δεν έχει και ιδιαίτερη επιτυχία. 
  • Από την άλλη πλευρά το ζήτημα της ποιότητας είναι νομίζω ένα από τα κορυφαία εμπόδια το οποίο μάλιστα διαχρονικά εμφανίζεται ψηλά στις απαντήσεις των πληροφορητών κάθε έρευνας.

Σχετικά με τη συμβολή του ΕΑΠ με επιμορφωτικά προγράμματα στην εκπαίδευση ενηλίκων ο Γιώργος Κουλαουζίδης  σημειώνει: 

  • Το  Κέντρο Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης του ΕΑΠ προσφέρει μεταξύ άλλων προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών και εκπαιδευτριών τα οποία έχουν το πλεονέκτημα της σύγχρονης εκπαίδευσης από απόσταση αλλά και της υλοποίησης μικροδιδασκαλιών κάτι που είναι απαραίτητο για τη συμμετοχή στις διαδικασίες πιστοποίησης που ισχύουν σήμερα στονΕΟΠΠΕΠ. 
  • Ταυτόχρονα όσες και όσοι συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα εντάσσονται άμεσα στο μητρώο εκπαιδευτών του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ του ΕΑΠ. 
  • Αυτά τα προγράμματα τα προσφέρουμε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό οργανισμό MEAFORA και έχουμε φροντίσει ώστε το κόστος να μην αποτελεί εμπόδιο συμμετοχής κρατώντας τις τιμές σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.
  • Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ένα από τα ποιοτικότερα επειδή το ΕΑΠ είναι ο φορέας εκείνος που καθιέρωσε ως επιστημονικά πεδία τόσο την εκπαίδευση ενηλίκων όσο και την εκπαίδευση από απόσταση. Δεν πειραματιζόμαστε δηλαδή».

Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη

esos : Ποια είναι η κατάσταση της εκπαίδευσης ενηλίκων στην χώρα μας σε σχέση με το τι συμβαίνει στις χώρες της Ε.Ε.;

Γιώργος Κουλαουζίδης: Η χώρα μας ποτέ δεν ευτύχησε να δει τα ποσοστά της συμμετοχής των ενηλίκων να πλησιάζουν τον αντίστοιχο μέσο όρο συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Συνήθως η θέση μας στην σχετική έρευνα για την εκπαίδευση ενηλίκων (Adult Education Survey) που διερευνά τη συμμετοχή ατόμων ηλικίας 18 έως 69 ετών (25 έως 64 ετών έως το 2016) σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες (τυπικής και  μη τυπικής εκπαίδευσης καθώς και άτυπης μάθησης) τους τελευταίους 12 μήνες πριν τη συνέντευξη, ήταν πάντα κοντά στην τελευταία θέση. 

Άλλοτε τέταρτοι από το τέλος (2010), άλλοτε πέμπτοι (2017) αλλά ποτέ τελευταίοι. Τα τελευταία ωστόσο δύο με τρία χρόνια η θέση μας είναι και επισήμως η τελευταία! 

Ακόμη και χώρες εκτός της ΕΕ (όπως η Σερβία και η Τουρκία) εμφανίζονται με υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής. 

Το 2022 που είναι και η χρονιά με τα τελευταία στοιχεία στη χώρα μας το ποσοστό συμμετοχής των ανδρών σε δραστηριότητες εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων είναι 15.7%, ενώ των γυναικών – σταθερά λίγο καλύτερο – είναι 17.6% πολύ μακριά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που κυμαίνεται στο 46%  και 47.2% αντίστοιχα. 

Σημειώνω εδώ ότι ο στόχος της ΕΕ είναι έως το 2030, τουλάχιστον το 60 % όλων των ενηλίκων (ανδρών και γυναικών) να συμμετέχει κάθε χρόνο σε δραστηριότητες εκπαίδευσης ενηλίκων. Θέλει πολύ προσπάθεια για να φτάσουμε αυτό το νούμερο.

esos :  Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτό το δυσάρεστο φαινόμενο;

Γιώργος Κουλαουζίδης: H ερμηνεία του συγκεκριμένου στατιστικού μεγέθους δεν είναι εύκολη. Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν την απόφαση των ενηλίκων να πάρουν μέρος σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες ή γενικότερα σε μαθησιακές δράσεις. 

Σε έρευνα που υλοποίησαν, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ, από κοινού  οι κοινωνικοί εταίροι (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ και ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ) και η οποία είχε το πλεονέκτημα ότι διενεργήθηκε για αρκετά συνεχόμενα έτη (από το 2011 ως το 2019), καταγράφηκαν μια σειρά από εμπόδια που φαίνεται να δίνουν μια απάντηση σε αυτή την στατιστική κατηφόρα. 

Τα βασικά εμπόδια που κατέγραψαν αυτές οι έρευνες τότε ήταν το κόστος, η ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών, η έλλειψη πληροφόρησης και ο χρόνος υλοποίησης. 

Βέβαια υπάρχουν και άλλα κλασικά εμπόδια που γνωρίζουμε στο πεδίο μας όπως οι κοινωνικές και επαγγελματικές υποχρεώσεις των ενηλίκων αλλά και η αμφισβήτηση της αξίας της μάθησης ή αν προτιμάτε της χρησιμότητας της συμμετοχής σε μαθησιακές δράσεις. 

Όπως είναι φανερό τα βασικά εμπόδια είναι ζητήματα εκπαιδευτικής πολιτικής δηλαδή κυβερνητικών πρωτοβουλιών και αποφάσεων αλλά και συνολικής στρατηγικής. 

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει έλλειψη συγκροτημένης στρατηγικής για την προώθηση της εκπαίδευσης ενηλίκων. 

Οι όποιες μάλιστα πολιτικές έχουν αναπτυχθεί αναπτύσσονται μονομερώς και για ακατανόητους λόγους μόνο στο πεδίο της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης κάτι που όμως όπως φαίνεται από τα στατιστικά στοιχεία  δεν έχει και ιδιαίτερη επιτυχία.

Από την άλλη πλευρά το ζήτημα της ποιότητας είναι νομίζω ένα από τα κορυφαία εμπόδια το οποίο μάλιστα διαχρονικά εμφανίζεται ψηλά στις απαντήσεις των πληροφορητών κάθε έρευνας. 

esos : Τι ακριβώς εννοείτε μονομερή ανάπτυξη και πώς μπορούμε να δράσουμε για τα ζητήματα της ποιότητας;

Γιώργος Κουλαουζίδης: Μονομερή ανάπτυξη εννοώ την έλλειψη υποστήριξης των μαθησιακών δράσεων που συνδέονται με την γενική εκπαίδευση ενηλίκων. 

Για να μην παρεξηγηθώ, θεωρώ ότι η συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση είναι πολύ σημαντική για μια κοινωνία. 

Είναι απαραίτητο ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός να μπορεί να αναβαθμίζει συνεχώς τις επαγγελματικές του δεξιότητες. 

Ο κόσμος αλλάζει ραγδαία πλέον. Δεν είναι μόνο η τεχνητή νοημοσύνη που αλλάζει ήδη την αγορά εργασίας. 

Είναι και η κλιματική αλλαγή αλλά και άλλα ζητήματα πολύ πιο σύνθετα όπως οι μεταναστευτικές ροές, το δημογραφικό κ.λπ.. 

Αλλά οι ενήλικες δεν είμαστε μόνο εργαζόμενοι! 

Είμαστε και πολίτες και μάλιστα καλό είναι να μάθουμε να είμαστε ενεργοί πολίτες, είμαστε και γονείς, και σύντροφοι και έχουμε και προσωπικά ενδιαφέροντα που δε συνδέονται πάντα με το επάγγελμα μας.

 Για όλα αυτά υπάρχει ο πυλώνας που στην χώρα μας τον ονομάζουμε γενική εκπαίδευση ενηλίκων. 

Αυτός έχει εντελώς εγκαταλειφθεί από το 2020 ιδίως μετά την αφαίρεση από τους Δήμους της αρμοδιότητας να υλοποιούν με ευέλικτο τρόπο προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων. 

Ακόμη όμως και το πεδίο των βασικών δεξιοτήτων που αφορά κυρίως τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας είναι υποβαθμισμένο. 

Τα ΣΔΕ λειτουργούν χάρη στο φιλότιμο του διδακτικού προσωπικού που μάλιστα δεν υποστηρίζεται κατάλληλα. 

Για να μη μιλήσω για την εκπαίδευση βασικών δεξιοτήτων σε ειδικά πλαίσια όπως τα καταστήματα κράτησης. Εκεί το φιλότιμο περισσεύει αλλά και η αδιαφορία του κράτους επίσης. 

Η δε ποιότητα είναι ένα πολύ μεγάλο ζήτημα. 

Ο έλεγχος του κράτους για την ποιότητα των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών είναι ανύπαρκτος. 

Τι διδάσκεται, πώς διδάσκεται και ποιοι και ποιες διδάσκουν είναι ένα ερώτημα που δεν μπορεί να απαντηθεί. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα. 

Η τελευταία φορά που γίναν εξετάσεις για την απόκτηση εκπαιδευτικής επάρκειας για τους εκπαιδευτές ενηλίκων ήταν το 2021! 

Εδώ και τρία χρόνια χιλιάδες άνθρωποι που θέλουν να πιστοποιηθούν ως εκπαιδεύτριες και εκπαιδευτές ενηλίκων περιμένουν πότε ο ΕΟΠΠΕΠ θα κινητοποιηθεί. 

Αυτό μάλλον δεν είναι ποιοτικό στοιχείο του συστήματος.

esos :  Πόσο σημαντική είναι η εκπαιδευτική επάρκεια στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Γιώργος Κουλαουζίδης: Εξαιρετικά σημαντική! Η χώρα μας εδώ ήταν πρωτοπόρα. Το 2003 είχε σχεδιαστεί και υλοποιηθεί από έναν φορέα που δεν υπάρχει πια (το Εθνικό Κέντρο Πιστοποίησης) ένα μοναδικό υβριδικό εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών με συμμετοχή πολλών εταίρων μεταξύ των οποίων ήταν και το νέο τότε Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. 

Εκείνο το πρόγραμμα είχε μεγάλη επιτυχία και άλλαξε πολύ την ποιότητα των προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. 

Στη συνέχεια κατά τη γνώμη μου το πρόγραμμα επαναλήφθηκε μια φορά με επιτυχία μερικά χρόνια αργότερα, και μετά αλλοτριώθηκε. 

Σήμερα το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει για την εκπαιδευτική επάρκεια δεν ανταποκρίνεται στο τι έχει συμβεί και στο τι συμβαίνει στη χώρα μας.

Ένα θα σας πω, ότι οι εξετάσεις απαιτούν από τους υποψήφιους και τις υποψήφιες να διαβάσουν από μια τράπεζα θεμάτων που αν εξαιρέσουμε μερικά κλασικά και διαχρονικά στοιχεία θεωρίας που καλύπτει με επάρκεια, είναι κατά τα άλλα εντελώς ανεπίκαιρη. 

Μετά σε μια χώρα που τρέχουν μεταπτυχιακά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων δεν είναι δυνατό οι απόφοιτοι των προγραμμάτων αυτών ιδίως όταν σχεδιάζουν και αξιολογούνται σε διδακτικές μεθόδους να πρέπει να πιστοποιούνται εκ νέου. 

Όλο αυτό δεν μοιάζει λογικό. 

Από την άλλη πλευρά υπάρχει μια πληθώρα σεμιναρίων εκπαίδευσης εκπαιδευτών ενηλίκων που δεν έχουν ποτέ ελεγχθεί για την ποιότητά τους. 

Ποιος διδάσκει, ποιοι είναι οι επιστημονικά υπεύθυνοι, τι περιεχόμενο έχουν, με ποιόν τρόπο αξιολογούνται οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες. 

Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος. 

Γιατί αν είχαμε πιστοποιημένα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών και εκπαιδευτριών τα πράγματα θα ήταν αλλιώς, τουλάχιστον στον τομέα της διδασκαλίας θα υπήρχε ένα δείγμα ποιότητας. 

esos : Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο τι κάνει για όλα αυτά;

Γιώργος Κουλαουζίδης: Κοιτάξτε το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο είναι αυτό που καθιέρωσε την Εκπαίδευση Ενηλίκων ως διακριτό επιστημονικό πεδίο των επιστημών της αγωγής από τις αρχές του 2000. 

Με πρωτοστάτη τότε τον ομότιμο σήμερα καθηγητή Αλέξη Κόκκο αλλά και με άλλους συνεργάτες όπως ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών, Δημήτρης Βεργίδης, αλλά και ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών Δρ. Θανάσης Καραλής που επέβλεψε και τις έρευνες συμμετοχής των ενηλίκων που προανέφερα. 

Όλοι αυτοί μαζί με μια καλή ομάδα στην οποία συμμετείχα και εγώ, δημιουργήσαμε το εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών που σας ανέφερα επίσης παραπάνω και συμμετείχαμε σε πολλές άλλες δράσεις όπως τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης των Δήμων που όπως σας είπα δυστυχώς καταργήθηκαν καθώς και σε άλλες δράσεις. 

Αν σήμερα η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα επιστημονικό πεδίο με συνέδρια, επιστημονικά περιοδικά, διδακτορικές διατριβές και έρευνες και άλλα αυτό όλο ξεκίνησε από το ΕΑΠ που σήμερα έχει το μοναδικό εξειδικευμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών αποκλειστικά αφιερωμένο στην Εκπαίδευση Ενηλίκων. 

Το πρόγραμμα αυτό εδώ και πολλά χρόνια εκπαιδεύει εκπαιδευτικούς αλλά και επιστήμονες άλλων ειδικοτήτων στη θεωρία και την πράξη της εκπαίδευσης ενηλίκων. 

Είναι το μεγαλύτερο σε αριθμούς συμμετεχόντων πρόγραμμα διαχρονικά στη χώρα μας. 

Και το πρόγραμμα με τους περισσότερους διδάσκοντες και διδάσκουσες πολλές και πολλοί εκ των οποίων είναι μέλη ΔΕΠ ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων. 

Πέρα από αυτό στο πλαίσιο του Κέντρου Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης προσφέρουμε μεταξύ άλλων προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών και εκπαιδευτριών τα οποία έχουν το πλεονέκτημα της σύγχρονης εκπαίδευσης από απόσταση αλλά και της υλοποίησης μικροδιδασκαλιών κάτι που είναι απαραίτητο για τη συμμετοχή στις διαδικασίες πιστοποίησης που ισχύουν σήμερα στον ΕΟΠΠΕΠ.

Ταυτόχρονα όσες και όσοι συμμετέχουν σε αυτά τα προγράμματα εντάσσονται άμεσα στο μητρώο εκπαιδευτών του Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ του ΕΑΠ. 

Αυτά τα προγράμματα τα προσφέρουμε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό οργανισμό MEAFORA και έχουμε φροντίσει ώστε το κόστος να μην αποτελεί εμπόδιο συμμετοχής κρατώντας τις τιμές σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

 Θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ένα από τα ποιοτικότερα επειδή το ΕΑΠ είναι ο φορέας εκείνος που καθιέρωσε ως επιστημονικά πεδία τόσο την εκπαίδευση ενηλίκων όσο και την εκπαίδευση από απόσταση. 

Δεν πειραματιζόμαστε δηλαδή. Ξέρουμε πολύ καλά τι πρέπει να κάνουμε και το κάνουμε με σεβασμό στις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των ενήλικων συμμετεχόντων στα προγράμματά μας. 

Αυτό ισχύει για το σύνολο των προγραμμάτων του ΕΑΠ και του ΚΕΔΙΒΙΜ του ΕΑΠ. 

Από κει και πέρα είμαστε παρόντες σε όλα τα εθνικά και διεθνή πεδία που διαμορφώνεται η εκπαιδευτική πολιτική για την εκπαίδευση ενηλίκων. Καταθέτουμε απόψεις και παρουσιάζουμε ερευνητικά δεδομένα. 

Είμαστε πάντα διαθέσιμοι για συνεργασία με κάθε φορέα που νοιάζεται και τον ενδιαφέρει η ποιότητα του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων και προφανώς με χαρά θα συνεργαζόμασταν για τη διαμόρφωση μιας εθνικής στρατηγικής. 

Άλλωστε η διεθνής εμπειρία μας νομίζω μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμη προς την κατεύθυνση της δημιουργίας ενός συνεκτικού εφαρμόσιμου και σταθερού πλαισίου ανάπτυξης της εκπαίδευσης ενηλίκων στη χώρα μας. 

Ας μη ξεχνάμε ότι η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα πεδίο που αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της πατρίδας μας. Είναι το πεδίο που μπορεί να διασφαλίσει ότι η συνεχής προσωπική ανάπτυξη είναι ένα πραγματικό δικαίωμα για κάθε ενήλικο πολίτη αυτής της χώρας.





https://www.esos.gr/arthra/90495/ki-episimos-teleytaia-i-ellada-stin-ekpaideysi-enilikon-eaea-milaei-sto-esos-o